Het blauwe hart van Drenthe

8 februari 2023

Het blauwe hart van Drenthe: sponswerking en beeldschoon niet langer vanzelfsprekend

De toekomst van water en waterbeheer is één van de grote thema’s van de komende Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. Om droogte én wateroverlast tegen te gaan is het nodig om een omslag te maken van het afvoeren naar vasthouden van water. Om de oplossingen te verkennen, organiseerden wij een pop-up themapodium – de tweede van een reeks in de aanloop naar de verkiezingen. In het pomphuis Breevenen in Annen vertelden deskundigen over deze transitie en vroegen we (kandidaat-)politici naar hun visie. 

Drents Plateau als waterbuffer 

De zandgronden van het hoger gelegen Drents Plateau kunnen de strategische grondwatervoorraad van Noord-Nederland worden. Als we een veel groter deel van de neerslag hier laten infiltreren in de bodem, in plaats van het meeste water zo snel mogelijk af te voeren, kunnen we droge perioden beter overbruggen. Robuuste natuurgebieden en een hogere grondwaterstand zijn hiervoor nodig.  

“Laten we nou ons land niet waterschaarste aanpraten, want we hebben genoeg – als we er goed mee zouden omgaan,” zegt Jos Peters, Management Consultant Drinkwater bij Royal HaskoningDHV. Hij legt uit dat het huidige waterbeheer op zijn kop moet: eerst water vasthouden en bergen, dan pas afvoeren. Sterker nog, soms is ons land veel te nat, maar veel vaker nog veel te droog. Water in natte perioden beter vasthouden om te gebruiken bij droogte kan volgens Uko Vegter, hoofd team Natuur en Landschap bij het Drentse Landschap, al met relatief kleine maatregelen, zoals ‘drempels’ in het landschap die het afstromen van water vertragen. Ook kunnen meanderende beekdalen en het creëren van nattere landschappen helpen bij het opvangen van uitschieters in het weer. Het landschap waterrijker en klimaatadaptiever maken helpt bovendien bij het voorkomen van natuurbranden, veenoxidatie en verzakking van funderingen.  

Stofjes in het water 

Er speelt nog een probleem. “De kwaliteit van het grondwater, wat wij gebruiken voor ons drinkwater, staat ernstig onder druk,” vertelt Roald Leemrijse, programmamanager bij WMD Water. In het Drentse water zit namelijk nog een (te) groot aantal milieuvreemde stoffen, zoals pesticiden, medicijnresten, meststoffen en microplastics. In 13 van de 17 winningsgebieden in Drenthe worden stoffen gevonden die niet in het water thuishoren. Om deze stofjes uit het water te halen moet er constant beter gezuiverd worden, wat veel extra werk, energie, innovaties en investeringen vereist.  

Dit probleem wordt alleen maar groter wanneer we niet aan andersoortige oplossingen werken, tezamen met de provincie en 4 waterschappen in Drenthe. Aanpakken bij de bron van de verontreiniging is volgens Roald Leemrijse het beste, maar daarvoor is een goede samenwerking nodig. Het PPLG, de provinciale vertaalslag van het Nationaal Programma Landelijk Gebied, kan hiervoor goede handvatten bieden. Dit programma kan met de juiste focus goed worden ingezet voor het aanpakken van de problematiek rondom onze waterkwaliteit.

Visies van de partijen 

Hieronder lees je een korte samenvatting van de pitches van de verschillende partijen, die zij tijdens het podium hebben gegeven.

• Water Natuurlijk: bescherm natuur tegen verdroging
  Inge Eshuis, lijsttrekker van Water Natuurlijk voor het waterschap Hunze en Aa’s stelt dat het waterschap afhankelijk is van de beslissingen die de provincie maakt rondom de functie van de gronden in ons gebied. Zo heeft het waterschap eigenlijk maar minimaal de mogelijkheid om het waterpeil te verhogen en dient dit gezamenlijk te gebeuren met de boeren. Volgens Water Natuurlijk gaat dit in waterschap Hunze en Aa’s goed en zodoende zijn er ook geen klachten geweest in de erg droge periodes. Water Natuurlijk vindt dat het waterpeil wel verder omhoog moet, want de natuur loopt in droge periodes schade op die niet zomaar te herstellen is, terwijl je bij landbouw droogteschade wel kunt compenseren. De verkiezingen gaan dan ook over gezondheid, een gezond watersysteem, groen, en irrigatie, maar ook over beleving. Zo voelen mensen zich gezonder en gelukkiger in een natuurlijke omgeving.  

• BoerBurgerBeweging: vervuiling aanpakken bij de bron
  Henk Emmens, lijsttrekker van BBB voor het waterschap Noorderzijlvest betoogt dat het waterschap een belangrijke rol heeft voor het borgen van goed drinkwater. Zo moet het waterschap meekijken naar wat voor ‘stofjes’ er nu in het water zitten. Wanneer dit niet voldoet moet het waterschap ook daarop handelen. Om dit tegen te gaan is het belangrijk om bij de bron al te zuiveren, door bijvoorbeeld een zuiveringsinstallatie achter de rioolinstallatie te zetten. BBB wil hierbij in gesprek gaan en blijven met alle partners in het gebied en elkaar de kans geven om dingen te proberen. Laten we al kleine maatregelen toepassen, die werken in de praktijk, en zo al veel problemen helpen te voorkomen en misschien zelfs al op te lossen.

• CDA: van vergiet naar spons
  Hermien Kerperien, lijsttrekker van het CDA voor waterschap Hunze & Aa’s herhaalt dat Nederland op dit moment een vergiet is en dat we met z’n allen weer naar een spons toe moeten. ‘Wij staat voor schoon en betaalbaar water’. Verder willen we de belastingen laag houden en dat de vervuiler betaalt. Daarnaast is investeren in goed water voor drinkwater, natuur, voedselvoorziening en industrie een belangrijk speerpunt. Volgens het CDA kunnen we stoffen die in het riool zitten inzetten voor energieopwekking. Dit doen we al voor een deel maar moeten we blijven doen. De wateropgave moet gezamenlijk opgepakt worden door inwoners, boeren, bedrijven, industrie. ‘Zo is het CDA een middenpartij is die de verbinding kan leggen tussen deze stakeholders, en willen we dat ook doen’. In gezamenlijkheid willen zij de geschetste problemen oplossen.

• PvdA: luisteren om een verschil te maken
  Anja Woortman, lijsttrekker van de PvdA voor waterschap Hunze & Aa’s wordt getriggerd door een eerdere stelling ‘het waterbeheer moet op zijn kop in plaats van onze driekleur’. Dit is het punt waarop de PvdA het verschil wil maken. In dit land zijn we behoorlijk tegenover elkaar komen staan, maar als we wat willen doen aan deze problematiek dan moeten we luisteren naar de partijen waarmee we dat willen doen, zoals agrariërs en de verschillende overheden. De PvdA wil nagaan waar de ruimte en mogelijkheden zitten en wat de ander nodig heeft om wat aan deze problematiek te gaan doen. ‘Juist vanuit de overlegculturen, die ook in het waterschap heersen, kan ik door hierin met veel ervaring daadkrachtig weten te handelen het verschil maken.’

• AWP: water als verbinder
  Marcel Lamain, lijsttrekker van AWP voor het waterschap Hunze & Aa’s deelt dat AWP staat voor water, klimaat en natuur en dat ze gaan voor leefbaarheid en duurzaamheid; water verbindt namelijk alles. ‘Wij willen constructief meedenken in het waterschap, en waar nodig een kritisch geluid laten horen’. De partij wil innovatie stimuleren zodat het waterschap toekomstbestendig en klimaatadaptief gaat zijn, en de kwaliteit van onze leefomgeving vooropstellen, voor een gezond watersysteem in een natuurlijke omgeving. Het AWP wil een robuust waterpeil en functies zoals landbouw en natuur moeten zodoende het peil volgen. Daarnaast moet het waterschap investeren in natuur en biodiversiteit, wat echt de kerntaak van het waterschap is. Watervriendelijk gedrag zal gestimuleerd worden middels communicatiecampagnes, door het belonen van initiatieven die leiden tot minder vervuiling en het extra belasten van activiteiten die drukken op de kerntaken van het waterschap. Hierbij moeten er hogere tarieven komen voor de vervuiler en intensieve gebruiker.

• GroenLinks: water en bodem sturend
  Vanuit GroenLinks voor de Provincie Drenthe beschouwt Ewoud Bos dat het belangrijk is om met elkaar in gesprek te blijven en de dialoog aan te gaan. Het is volgens hem geen slecht idee als de functie het peil volgt en we kijken naar welk landschapsgebruik we voeren op welke plek. Vanuit de provincie willen we dat ondersteunen en kijken welke gebieden het meest logisch zijn om te gebruiken op welke manier. GroenLinks vindt dat water en bodem sturend moeten zijn in het landbouwbeleid. Dit betekent dat we in de landbouw keuzes moeten maken over waar gaan we welke landbouw voeren. Als hier ook nog eens middelen voor vrijkomen dan kunnen we dit in heel Drenthe neerzetten.

• 50Plus: actie vanuit langjarige visie
  Jan Fonfof van 50Plus voor de Provincie Drenthe stelt dat we de afgelopen jaren teveel te maken hebben gehad met nattigheid en droogte. Als we niks doen dan is dat funest. De oproep van 50Plus is zodoende: actie! 50plus maakt zich sterk voor en langjarige visie en daadkracht op het vlak van duurzaamheid en klimaatadaptatie. We moeten de waterhuishouding klaar maken voor het opvangen van bubbels aan neerslag ten behoeve van drogere periodes. ‘Wij vinden dat provincies, gemeenten en waterschappen veel meer met elkaar moeten samenwerken’. Het is ook belangrijk dat we gaan onderzoeken hoe oppervlaktewater als drinkwater gebruikt kan worden, en hoe we gezuiverd afvalwater voor de landbouw beschikbaar kunnen stellen – uiteraard op een verantwoorde manier.

Kiezen voor de Kracht van Drenthe 

Onder het motto Kiezen voor de Kracht van Drenthe hebben De Natuur en Milieufederatie Drenthe, Natuurmonumenten, Het Drentse Landschap, het Instituut voor Natuureducatie (IVN) en Landschapsbeheer Drenthe de handen ineengeslagen. In de aanloop naar de verkiezingen organiseren wij een reeks pop-up podia over belangrijke thema’s voor de komende verkiezingen. We reikten een pamflet uit met de speerpunten voor de verkiezingsprogramma’s en de komende bestuursperiode. Ook houden de organisaties op 7 maart een verkiezingsdebat in Grolloo, met inspirerende sprekers, prikkelende stellingen en interactieve debatsessies met provinciale lijsttrekkers.

Lees meer over het debat en de campagne