Wat betekent ‘biobased’ voor een circulair Drenthe?

28 mei 2019

Wat betekent ‘biobased’ voor een circulair Drenthe?

Door Emile Suringar

Biobased. Inmiddels betekent het woord voor iedereen wat anders. Misschien is de samenstelling in dit geval nog wel duidelijk genoeg voor een kleurloze definitie – maar zijn rol in de duurzaamheidsdiscussie kent inmiddels vele gezichten. Zoals zo vaak bij dit soort termen is het vooral afhankelijk van wie je het vraagt. Hoog tijd dus om jullie mee te nemen in mijn versie van overwegingen…

De oplettende lezer heeft mij wel eens de vergelijking zien maken met LEGO als het om circulaire economie gaat. Het speelgoed is immers modulair en de bouwstenen van een huisje zijn, wanneer je toch liever een carport hebt, volledig te herschikken. Bovendien zit er een boekje bij dat precies vertelt welke steentjes in de doos zitten. Op kleine schaal is dat ook hoe we de circulaire bouweconomie van de toekomst willen inrichten.

Terug naar de basis
Een mooi systeem, maar zo is de kringloop nog niet rond. Die steentjes zijn immers nog altijd van plastic. Daar willen we allemaal graag vanaf. Maar er is nieuws. De bekende blokjesbouwer gaat vanaf 2019 namelijk biobased materialen gebruiken voor een aantal producten. “Nu begint het leuk te worden”, dacht ik in eerste instantie. En terecht. Ook wij hebben in vroegere projecten actief gewerkt met bijvoorbeeld hennep als bouwmateriaal.

Een product op biologische basis dat eindeloos in verschillende verschijningsvormen te gebruiken is, of blijft. Het lijkt een schoolvoorbeeld voor wat wij als Natuur en Milieufederatie willen nastreven. Maar is dat ook zo?

Het halve verhaal
Milieuvriendelijker? Ja. Circulair? Niet per definitie. Vorige week las ik een artikel uit 2018 waarin werd vastgesteld dat bioplastics net zo biologisch afbreekbaar zijn als hun fossiele broertjes. Niet dus. De basisgrondstof is ‘goed’ en de milieu-impact van het product is lager. Maar of het ook echt bijdraagt aan het sluiten van de kringloop – dat weet je feitelijk nog niet. Want wat gebeurt er aan het einde van de (economische) levensduur met een product? Het kan achteloos worden weggegooid, maar evengoed weer netjes terugkomen bij de leverancier. En in hoeverre is het dan weer te recyclen? Best relevant, want tegelijkertijd schijnen wél biologisch afbreekbare plastics dus weer lastiger voor de afvalverwerkers te zijn (zie eerder genoemd artikel). Kortom: een gouden regel voor alle plastic-achtigen is er niet.

Onze definitie van circulair
Voor mij is het daarom essentieel dat er naast het wel of niet ‘biobased’ en biologisch afbreekbaar ook is nagedacht over het vervolg. Voor het éne product gelden andere regels dan voor het ander. Sommige producten en grondstoffen zijn wel geschikt voor hoogwaardig hergebruik, sommigen niet. Per branche en locatie kunnen er grote verschillen zijn. Linksom of rechtsom – uiteindelijk staat het voor ons centraal dat productie, gebruik en wat volgt geen negatieve impact heeft op natuur en milieu.

Neem bijvoorbeeld bekertjes, vlaggetjes of ander spul dat we veel gebruiken op festivals. Ik vraag me sterk af of het zin heeft om dit soort producten te ontwerpen op hoogwaardig hergebruik. Van wasmachines en koelkasten kun je wel aannemen dat ze terugkomen bij de leverancier. Maar dat festivalspul? Bijna onmogelijk om dat allemaal weer op een centrale plek te krijgen. Voor deze groep kan het dus best slim zijn om biologisch afbreekbaar te ontwerpen.

Drenthe Bouwt Circulair
Dat anders nadenken over een product, dienst of keten is de rode draad door mijn werk en ons programma op gebied van circulaire economie. Een goed voorbeeld is ons project ‘Drenthe Bouwt Circulair’. Daarin werken we samen met Bouwend Nederland, Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie en de NVBU aan de ‘LEGOlisering’ van de bouw – én aan het voorkomen van afval aan het einde van de levensduur. Van groot tot klein – want ook het isolatiemateriaal dat we nu massaal gebruiken, is lang niet altijd even milieuvriendelijk. Dat van jou wel?