Olifantsgras: Drentse reus in groene innovatie

8 september 2025

Olifantsgras: Drentse reus in groene innovatie

Welkom in Drenthe, waar de landbouw van de toekomst al gewoon groeit! De komende tijd zetten we in de Drentse proeftuin 12 mooie gewassen in het zonnetje: van veldboon tot zonnekroon. Deze gewassen zorgen voor een gezonde bodem, meer leven, plantaardige eiwitten, biobased bouwmaterialen én lokaal voedsel. Geen grote woorden, maar daden op het land. Dit keer zetten we olifantsgras in de spotlight: een krachtig vezelgewas dat de bodem voedt en duurzaamheid vormgeeft.

Olifantsgras, ook wel Miscanthus giganteus genoemd, wortelt steeds sterker in het Drentse landschap. Wie het gewas ziet groeien, ziet een metershoge groene reus die zelfs ’s winters trots overeind blijft staan. Door zijn diepe wortels en stevige stengels is olifantsgras zowel een bondgenoot voor de boer als voor de natuur. Het vraagt weinig zorg, nauwelijks bemesting of bestrijdingsmiddelen en slaat verbluffend veel CO₂ op. Zo draagt het bij aan een gezonde bodem, minder erosie en een rijk ecosysteem, en biedt het het hele jaar door beschutting aan insecten, vogels en klein wild.

Vezels voor papier, isolatie en asfalt

Wat olifantsgras extra bijzonder maakt, is dat het een echt vezelgewas is. In de lange stengels van deze plant zitten namelijk ontzettend veel sterke, natuurlijke vezels – een soort duurzame bouwstenen. Deze vezels worden gebruikt voor allerlei producten: van papier en karton, tot bouwmateriaal voor huizen, isolatie, verpakkingen en zelfs milieuvriendelijk asfalt. Ook kan het gras dienen als strooisel voor dieren of als brandstof voor kachels.

Kortom, de vezels van olifantsgras zijn zo stevig en veelzijdig dat ze fossiele materialen kunnen vervangen. Daardoor kan deze plant een waardevolle rol vervullen als duurzame grondstof – en dat gewoon van een Drentse akker!

Olifantsgras in Drenthe

Voor Henk de Gries van de Eerste Wijk, een sociaal agrarisch bedrijf uit Drenthe, was verduurzaming het startpunt om olifantsgras te gaan telen. Ze werden betrokken bij een pilot met de gemeente om bermpaaltjes uit olifantsgras te maken als duurzaam alternatief voor beton. “Zo verlaag je de CO₂-voetafdruk,” zegt Henk, al bleek het project technisch uitdagend. Het experiment bracht vooral de veelzijdigheid van olifantsgras aan het licht.

Ook al noemt hij het gewas “saai” door het lage arbeidsverbruik – het groeit vrijwel vanzelf – blijft Henk het trouw vanwege de duurzame bijdrage die het levert. “Voor ons type bedrijfsvoering is het eigenlijk te weinig werk, want wij willen juist veel mensen buiten aan het werk krijgen.” Het is een rustgewas: je ziet het groeien en verder hoef je er nauwelijks naar om te kijken. Alleen in het eerste jaar vraagt de plant om onkruidbestrijding, daarna is het dichte bladerdek zelf voldoende bescherming.

Volgens Henk draagt olifantsgras zichtbaar bij aan het landschap: “Het is een mooie beschuttingsplek voor wild en insecten.” Dat past bij de grote ecologische voordelen: door de indrukwekkende massa en hoogte biedt het beschutting wanneer andere gewassen allang geoogst zijn, en draagt het gewas bij aan biodiversiteit.

Uitdagingen en kansen

Toch is olifantsgras geen risicoloos gewas. “Dat stuk land ben je wel ‘kwijt’ voor jaren,” zegt Henk, “want je kunt het niet inzetten voor andere gewassen.” De teelt en afzet worden bij Henk verzorgd door een loonwerker, wat de arbeidsdruk laag houdt, maar ook de flexibiliteit beperkt.

De grootste uitdaging ligt bij het ontwikkelen van producten en markten: “Als de afzet er is en omzet genereert, gaan we door – maar vaak zitten we, als relatief kleine speler met een grote focus op het sociale aspect, precies tussen vraag en aanbod in. Voor een afnemer te weinig, voor onszelf te veel.”

Economisch hangt veel ook af van innovatie en stimulerend beleid. Henk: “Subsidie voor deze teelten wanneer je omzet verliest zou goed zijn, want het is goed voor de natuur, maar de teler moet er niet bij inschieten.” Andere gewassen, zoals suikerbiet, zijn financieel aantrekkelijker en sneller te oogsten. Voor Henk is olifantsgras vooral interessant zolang het past in het bouwplan en innovaties voor de afzet verder groeien.

Verbinding tussen boer, natuur en maatschappij

Olifantsgras bouwt letterlijk en figuurlijk bruggen: “Voor landbouw levert het inkomsten en rust. Voor natuur is het gewas duurzaam, omdat er geen chemie of mest nodig is. Voor de maatschappij vangt het CO₂ af.” Henk adviseert collega-boeren en burgers: “Als je het makkelijk wilt hebben, is dit het ideale gewas – maar zorg wel dat je de afzet goed geregeld hebt.”

Zo staat olifantsgras symbool voor nuchtere Drentse innovatie: het kruist natuur en landbouw, draait mee in de circulaire economie én helpt bij het bouwen aan een toekomstbestendige regio.