Korte keten, grote smaak: hop uit eigen streek

29 oktober 2025

Korte keten, grote smaak: hop uit eigen streek

Welkom in Drenthe, waar de landbouw van de toekomst al gewoon groeit! De komende tijd zetten we in de Drentse proeftuin 12 mooie gewassen in het zonnetje: van veldboon tot zonnekroon. Deze gewassen zorgen voor een gezonde bodem, meer leven, plantaardige eiwitten, biobased bouwmaterialen én lokaal voedsel. Geen grote woorden maar daden op het land. Dit keer kijken we naar de korte keten met een verhaal over hop, een gewas was dat niet alleen aandacht vereist maar ook verdient.

Hop is Drentse historie

Hop is één van de oudste en meest bijzondere gewassen in Drenthe met een historie. Eentje die teruggaat tot de late Middeleeuwen. Dorpen zoals Peize waren ooit ware hopcentra; de hopteelt was er niet alleen economisch belangrijk, maar ook onderdeel van het dagelijks leven. De hop groeide op ‘hoppekuilen’: speciale aangelegde plantgaten die elk seizoen opnieuw werden voorzien van ranken die langs stokken omhoog groeiden. Deze tuinbouwachtige aanpak zorgde voor hoge opbrengsten. Tegelijkertijd beschermden hagen het gewas tegen weersinvloeden en begrazers.

Maar met de opkomst van nieuwe drankgewoonten zoals koffie en thee in de 17e eeuw veranderde het boerenleven en daalde de vraag naar hop. Hierdoor verdween de hopteelt in Drenthe bijna helemaal, hoewel het altijd onderdeel bleef van de landelijke cultuur.

Hop in het Drenthe van nu

Maar het tij keert! In Drenthe is hop aan een heropleving bezig, met teelt die in het teken staat van duurzaamheid en korte ketens. Een bijzonder voorbeeld is de hopteelt bij De Eerste Wijk in Veenhuizen, waar o.a. gedetineerden onder begeleiding duurzame hop verbouwen voor regionale brouwerijen zoals Maallust. Hier leren zij vakmanschap, teamwork en krijgen waardevolle werkervaring dat perspectief biedt voor na de gevangenis.

De Eerste Wijk gebruikt gecertificeerde plantgoed. Om de aan- en afvoer van nutriënten in evenwicht te houden wordt jaarlijks vroeg in het voorjaar vaste mest gestrooid. Daarnaast vervangen zij chemische bestrijdingsmiddelen zoveel mogelijk door natuurlijke alternatieven zoals melkwei, afkomstig van de nabijgelegen kaasmakerij. Dit sluit perfect aan bij de kringloopgedachte: lokaal en maatschappelijk verantwoord.

Een arbeidsintensief gewas

Het leggen van het hopveld met palen van wel 8 meter hoog en het spannen van draden was een grote klus. Ook de noodzaak om het hopplantje rechtsom met de zon mee te laten groeien is een uniek aandachtspunt die fingerspitzengefühl vergt. Maar het enthousiasme en de betrokkenheid, en met name het doorzettingsvermogen, van de medewerkers zijn groot. Dat moet ook wel, want hop telen is een arbeidsintensief proces. 

Maar voor De Eerste Wijk, waar ze duurzame landbouw combineren met maatschappelijke initiatieven, past het goed. Henk de Gries, die hier de hopteelt voor zijn rekening neemt, beschrijft hop als een arbeidsintensief gewas dat veel aandacht vereist: “Van de juiste verschillende hopsoorten kiezen (wij telen er 9!), het versnijden in het voorjaar, het inrichten van klimstructuren, het continu controleren bij de groei tot het oogsten en verwerken; het vraagt veel handwerk en ervaring.” Tegelijkertijd is hop bijzonder geschikt voor sociale werkprojecten omdat het op deze schaal veel handmatige arbeid en organisatie vraagt.

Meer dan bier

Het verrassende aan hop is dat de hopbellen niet alleen worden gebruikt voor bier, maar ook voor bloemboeketten en mogelijk medicinale producten. Dit opent extra afzetmarkten, hoewel die vaak kortstondig zijn. Henk de Gries ziet hop als een waardevol gewas dat met de juiste schaal, kennis en ondersteuning door kan groeien in Nederland. Hij benadrukt dat de afzet natuurlijk wel gegarandeerd moet zijn om de teelt aantrekkelijk te maken voor meer boeren. En daar ligt ook een rol voor ons, door het duurzame en lokale karakter van bier (en andere hop producten) meer te gaan waarderen.

Zo maken we hop samen tot méér dan een groeiend natuurproduct – en blazen we dit historische Drentse landbouwverhaal nieuw leven in!