Berno Strootman: van Nederland Vleesland naar Nederland Veganland?

Berno Strootman: van Nederland Vleesland naar Nederland Veganland?

Stel je voor: iedereen in Nederland eet plantaardig en al dit voedsel wordt in Nederland geproduceerd. Dat is natuurlijk niet realistisch, maar het zet wél aan tot denken. Wat zou dit voor ons land betekenen? Berno Strootman zette deze vraag om in een ontwerpend onderzoek en presenteerde tijdens het NMF Drenthe Podium zijn verrassende resultaten. Positief nieuws is: we kunnen elke dag zelf keuzes maken om dit toekomstbeeld dichterbij te brengen – en in Drenthe is die keus er volop! 

Nederland is vol. Toch? Dat is maar net hoe je het bekijkt, vindt landschapsarchitect Berno Strootman. Want de manier waarop we ons land nu gebruiken is ooit een keuze geweest – en we kunnen net zo goed andere keuzes maken voor de toekomst. Hoe we de Drentse grond in de toekomst gaan gebruiken -en de rol van de landbouw hierin- is een belangrijk thema in Drenthe. Daarom gingen we in gesprek over dit thema – en organiseerden we op 26 maart het NMF Drenthe podium ‘Voedsel voor de toekomst’. Berno Strootman nam ons mee in zijn onderzoek en er waren ook verschillende Drentse boeren en voedselpioniers aan het woord.

Nederland Veganland: een gedachtenexperiment

De centrale vraag van het onderzoek van Berno Strootman was: stel Nederland is een veganistisch land, waar geen landbouwgrond wordt gebruikt voor de productie van veevoer, vlees of zuivel en geen dierlijke producten of veevoer wordt geïmporteerd. En iedereen eet plantaardig. Wat zou dit betekenen voor rechtvaardigheid, het milieu en de grote ruimtelijke opgaven in Nederland?

• Over het onderzoek Nederland Veganland
  Het onderzoek ‘Nederland Veganland’ is een samenwerking tussen Strootman Landschapsarchitecten en CML Universiteit Leiden. Zij waren 1 van de 3 winnaars van de prijsvraag van stichting EFL (uit 2022) met de vraag: hoe kunnen we op rechtvaardige wijze vormgeven aan de klimaattransitie in onze leefomgeving

Op dit moment wordt verreweg de meeste landbouwgrond (72%) gebruikt voor vlees- of zuivelproductie. Dit is bijna de helft (45%) van Nederland! Ter vergelijking: maar 20% van Nederland is natuur en water. Bovendien is maar 44% van onze landbouwgrond in gebruik om voedsel te verbouwen voor ons eigen land, het voedsel van de rest van de grond gaat naar het buitenland. Maar andersom gebruiken wij in het buitenland veel grond voor ons eigen voedsel: ruim 26.000 km2 (ter vergelijking: heel Nederland is 35.000 km2). Niet zo duurzaam dus – en het maakt ons ook afhankelijk.

• Andere cijfers over het landbouwsysteem uit Strootmans onderzoek
  • Voedselproductie is de grootste oorzaak van klimaatverandering
  • 80% van de wereldwijde landbouwgrond is in gebruik voor veeteelt. Een derde van die grond is ook geschikt voor akkerbouw voor menselijke consumptie.
  • Door Nederland geïmporteerde grondstoffen zorgt voor ongeveer 30.000 hectare tropische ontbossing per jaar (dat is een gebied zo groot als de Veluwe).
  • 96% van de biomassa van alle zoogdieren op aarde is de mens en zijn vee.
  • De opbrengst van de hele Nederlandse agro- en voedselketen is ongeveer 50 miljard euro, terwijl de milieu- en gezondheidskosten van het voedselsysteem óók ongeveer 50 miljard euro zijn. Het levert ons onder de streep dus niet veel op…

Hoe zou het landbouwsysteem veranderen in Nederland Veganland?

In Nederland Veganland zouden we op 59% van de Nederlandse landbouwgrond plantaardige gewassen voor alle Nederlanders kunnen verbouwen, op een natuurinclusieve manier (lees meer over de gewassen en opzet van het onderzoek op Nederlandveganland.nl). We hebben nog 41% van de huidige landbouwgrond ‘over’ én we gebruiken geen buitenlandse grond meer.

• Wat we winnen en verliezen volgens Strootmans onderzoek

  De winst van Nederland Veganland:

  • Nederland verbouwt gezond en duurzaam voedsel voor 20 miljoen Nederlanders!
  • Genoeg ruimte voor het halen van alle natuurdoelen. Maar ook voor bevolkingsgroei, groenere steden en waterberging.
  • Mooiere landschappen en schone lucht, water en bodem.
  • Goed voor economie, onze gezondheid en dierenwelzijn.
  • Klimaatrechtvaardigheid, omdat we binnen de planetaire grenzen komen en blijven.

  Natuurlijk verliezen we ook dingen. Zoals kaas en zuivel, maar ook het Nederlandse plaatje van koeien in de wei. Bovendien vraagt het om een grote transitie.