Terugblik Slag om de Noorderruimte 21 april 2022

Terugblik Slag om de Noorderruimte 21 april 2022

Hoe moet de grote vraag naar woningen in Drenthe vorm krijgen? Waar en voor wie moeten die woningen worden gebouwd? En hoe kunnen we voorkomen dat dit ten koste gaat van de Drentse natuur en het landschap? Tijdens het debat ‘Slag om de Noorderruimte: woningbouw in Noord-Nederland’ gingen we over deze belangrijke vragen in gesprek. We nodigden Wouter Veldhuis (Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving) en Reimar von Meding (Algemeen Directeur van KAW architecten) en gedeputeerde Hans Kuipers (Provincie Drenthe, verantwoordelijk voor wonen) uit om hun visie te delen. Zij gingen met het publiek, bestaande uit leden van provinciale staten en gemeenteraden, wethouders, leden van natuur- en milieuorganisaties en andere geïnteresseerden, enthousiast met elkaar in gesprek. Hieronder lees je onze samenvatting van deze avond.

Welzijn, toekomstdenken en nabijheid als sturende principes

Wouter Veldhuis trapte de avond af met zijn bevlogen presentatie “De 22^e eeuw begint nu”. Volgens hem moeten we anders na gaan denken over onze samenleving: “We moeten een stap maken van het denken in ‘welvaart en economische groei’ naar ‘publieke waarden en welzijn’. Van ‘meer en groter’, naar ‘anders en beter’.”

Ook benadrukt hij het belang van toekomstdenken. Hij vertelt: “We kunnen met bestaande systemen niet de vragen van de toekomst oplossen. We moeten het hebben over 2100, want dan wordt echt pas duidelijk wat er precies op ons afkomt. En dan weten we ook beter wat we nu moeten doen, en ook wat we nu niet moeten doen.”

Ten slotte wijst hij op het belang van ‘nabijheid’ als sturend principe: de nabijheid van zorg, onderwijs, andere voorzieningen, en de nabijheid van andere mensen. “En die nabijheid kunnen we alleen maar overeind houden als we verdichten. Dus bouwen waar de mensen nu al zijn.” Met onderzoeksresultaten laat hij zien dat dit in het verleden al volop is gedaan, ook in Drenthe. Het is dus mogelijk!

Hij sluit af met het advies: “Probeer groot te denken en klein te handelen. Groot denken is goed, maar pas op dat je niet ook groot gaat handelen in dikke klonten en grote vlekken.” Hij vervolgt: “Hoe beter je kijkt, hoe meer ruimte er ontstaat.” Bouw waar de mensen zijn en ga dichtbij de mensen staan. Benut de bestaande kwaliteiten en ga uit van de kracht van het noorden. Zet in op leefbare steden in een mooie groene provincie waar zachte waarden, zoals rust, stilte, donkerte, schone lucht en ruimte behouden blijven. Bekijk hier de PowerPoint-presentatie van Wouter Veldhuis.

Debatronde 1

Aan de hand van een aantal stellingen ging de zaal in debat. Ook over de zin en de onzin van de genoemde 45.000 extra woningen. Een deelnemer stelde: “We gaan altijd maar uit van groei, maar ruimte besparen is er niet bij. We beginnen consequent verkeerd.” Een andere deelnemer vulde aan: “Er kan in Drenthe wat er in Drenthe kan. Je moet denken uit het landschap, vanuit het water en de bodem, vanuit de bestaande kwaliteiten en dan zie je wel waar je uit komt. Misschien zijn dat 45.000 nieuwe woningen, misschien 20.000 of minder. Of meer. Maar stel waarden en kwaliteit centraal.”

Ruimte zat in de stad

Reimar von Meding benadrukt in zijn presentatie ‘Ruimte zat in de stad’ het belang om zuinig met onze ruimte om te gaan. In zijn pleidooi, gebaseerd op onderzoek van KAW, zet hij in op de verbetering van bestaande wijken en het slimmer benutten van ruimte in steden en kernen voor meer betaalbare woningen. Op deze manier worden niet alleen genoeg extra nieuwe woningen gecreëerd, maar wordt ook de leefbaarheid van de wijken versterkt, met nieuwe kansen voor beter onderwijs, voor de lokale economie en voor betere zorg en hulp op wijk niveau. Hij vertelt: “Maar je zal wel op een hele andere manier met je planprocessen moeten omgaan. Je moet eerst bepalen wat je echt nodig hebt in aantallen. Daarmee beperk je de vraag. Ga dan als eerste gebruiken wat je al hebt. En als laatste redmiddel kan je kijken naar nieuwe gebieden om nog uit te breiden. Maar eigenlijk weten we het al: strikt genomen hebben we die in kwantitatieve zin helemaal niet nodig.”

Met andere woorden: er is ruimte zat in de stad. Benut deze ruimte op een slimme manier en versterk tegelijkertijd het Drentse landschap en de natuur. Verbind de steden en de kernen met de groene omgeving. Zo brengen we wonen en natuur dichter bij elkaar. Bekijk hier de PowerPoint-presentatie van Reimar von Meding.

Debatronde 2

Dat niet alleen de leefbaarheid van de steden op het spel staat, maar ook van het platteland kwam naar voren uit de reactie van een wethouder uit Drenthe. Dat gaat onder andere over het in stand kunnen houden van bepaalde voorzieningen. Dit kwam ook al naar voren in het verhaal van Wouter Veldhuis, die sprak over ‘nabijheid’ als sturend principe. De vraag is echter wel of je dat kunt oplossen met het bijbouwen van nieuwe woningen.

Het provinciaal beleid gaat ervan uit dat de gemeenten goede woonplannen opstellen. Gedeputeerde Hans Kuipers gaf aan dat hij daar op rekent. De aantallen uit het Deltaplan relativeert hij wel: “Het is niet zo dat mijn ambtenaren nu plannen aan het maken zijn voor die 45.000 woningen. Ik denk dat we meer uitkomen op de 10.000 die we in onze woonagenda hadden gezet of de 14.500 die Hugo de Jonge van ons verwacht. Dat is het reële scenario.”

Toch blijven er zorgen over die grote aantallen. In de zaal werd namelijk gesignaleerd dat gemeentebestuurders nu te maken hebben met een grote roep om meer woningen vanuit de politiek. Politieke partijen hebben de neiging om elkaar te “overtoepen”. Aanwezigen wezen op de noodzaak van regie. Regie door de provincie en zelfs door het Rijk: “Veel wordt aan gemeenten overgelaten, maar er is echt meer regie nodig. Als de provincie geen regie neemt, met name in het landelijk gebied, dan nemen anderen het over. Dan kan iedereen zijn goddelijke gang gaan”.

Tot slot

Reinder Hoekstra (directeur van de Natuur en Milieufederatie Drenthe) sloot de avond af met de oproep om een noordelijk Deltaplan te omarmen, maar dan wel een Deltaplan waar Noord-Nederland ook echt achter kan gaan staan. Waarin we ons niet blind staren op die 45.000 extra woningen, maar waarin we de kracht van het noorden centraal stellen en waarin we de grote opgaven waar we voor staan in samenhang benaderen en een plaats geven.

Oogst en aanbevelingen

In de aanloop naar deze bijeenkomst hebben we aantal aanbevelingen en bouwstenen gepresenteerd voor Drents woonbeleid. Dit visiestuk ‘Wat bouw je me nou?’ bekijk je hier. We ontvingen al veel enthousiaste reacties op het visiestuk. We roepen bestuurders en volksvertegenwoordigers dan ook op om deze bouwstenen, maar ook de sturende principes die Wouter Veldhuis en Reimar von Meding aanreiken in hun presentaties, te gebruiken bij het opstellen en uitvoeren van (nieuwe) woon- en omgevingsvisies en -plannen van gemeenten en provincies.

De Natuur en Milieufederatie Drenthe zal deze oogst ook zelf een vervolg geven: houd daarvoor ons Drents Perspectief 2050 in de gaten.